Welcome to Kaplica św. Ojca Pio   Kliknij i odsłuchaj tekst! Welcome to Kaplica św. Ojca Pio

Ks. Jan Gdak

Ksiądz kanonik Jan Gdak (1931–2013)
Urodził się 31 marca 1931 w Imielinie jako syn kolejarza Jana i Julii z domu Nowrocka. W latach 1938–1945 uczęszczał do Szkoły Powszechnej w Imielinie. Następnie kształcił się w Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach (1945–1951).

ks-Jan-Gdak5
W kwietniu 1950 roku wstąpił do konspiracyjnej organizacji młodzieżowej: Tajne Harcerstwo Krajowe, której nazwa uległa zmianie od lutego 1952 roku na Szeregi Wolności. Organizacja ta działała w latach od 1948r. Do października 1953r. Obejmowała swoim zasięgiem Lędziny, Mysłowice, Goławiec, Bieruń i Imielin oraz Stalinogród ( Katowice). Gromadziła ona uczniów niegodzących się z sowietyzacją i ateizacją Polski, a celem była walka z ustrojem politycznym PRL poprze wydawanie i kolportaż nielegalnego pisma „Bojownik”.
Przyjął pseudonimy „Hugo”, „Jaś”. Od maja do czerwca 1950 roku stał na czele grupy chełmskiej (Józef Wadas, Ryszard Stolecki, Jan Pogander). Po reorganizacji struktur 08.09.1951r. utworzono trzy oddziały pod nazwą „ Duch” „ Bój” i „ Czuwaj”. Kierował plutonem imielińskim (marzec–wrzesień 1951 rok). Należeli do niego m.in. Henryk Tomczok, Edmund Stolarczyk, Józef Weiss (Wiśniewski) i Manzel. Raporty z działalności składał na ręce Juliusza Gamży, przywódcy organizacji. Ponadto pisał artykuły do „Bojownika” – biuletynu THK, a w lipcu 1950 roku zredagował samodzielnie cały numer biuletynu. Był twórcą sztandaru organizacji, którego symboliczne poświęcenie odbyło się w tajemnicy w nocy 8 września 1951, w kościele Świętego Klemensa w Lędzinach.
W życiu parafialnym w Imielinie był członkiem Sodalicji Mariańskiej Młodzieńców.

We wrześniu 1951 roku rozpoczął studia teologiczne w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Następnie kontynuował je w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie, w którym zaangażowano księży profesorów z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.
W 1953 roku jeden z członków Szeregów Wolności zdradził i UB przystąpił do aresztowań członków organizacji, ich rodzin i znajomych. Jan Gdak, wówczas kleryk III roku studiów, został aresztowany 13 listopada 1953 r. w seminarium w Nysie. Akt oskarżenia skierowała do sądu Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Stalinogrodzie (obecnie Katowicach) ( sygn. akt Pr.II-234/53).
Jan Gdak był jednym z głównych oskarżonych w procesie przeciwko Szeregom Wolności.
Po rozprawach 30 i 31 marca oraz 1 kwietnia 1954 r. Rejonowy Sąd Wojskowy w Stalinogrodzie w dniu 5 kwietnia 1954 r. wydał wyrok.
Na mocy art. 86 § 2 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego, który obowiązywał w latach 1944-1969, kleryk Jan Gdak został skazany na karę 6 lat więzienia, na utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 2 lata oraz przepadek całego mienia na rzecz Skarbu Państwa.
Więziono go najpierw w Katowicach przy ul. Mikołowskiej, a następnie w zamku w Nowym Wiśniczu, wreszcie w Krakowie przy ul. Montelupich. 1 lutego 1955 uzyskał roczną przerwę w odbywaniu kary ze względu na stan zdrowia. W dniu 29.09.1956r. Prokurator Wojewódzki w Stalinogrodzie postanowił złagodzić karę na mocy amnestii do 3 lat. Rada Państwa skorzystała z prawa łaski darując resztę kary więzienia.
Organizację Tajnego Harcerstwa Krajowego zlikwidowano na skutek działań operacyjnych, a jej członków aresztowano w dniach od 10-14.11.1953r./ strona IPN/
Tajne harcerstwo zostało rozbite aresztowaniami na przełomie 1953/1954 roku przez Urząd Bezpieczeństwa. W wyniku działań śledczych aresztowano 44 członków oraz 20 sympatyków.

21 września 2011 roku założyciele Tajnego Harcerstwa Krajowego spotkali się w 50-tą rocznicę swoich aresztowań w kościele św. Klemensa oraz w Muzeum Mysłowic.

Po wyjściu z więzienia uczył religii jako katecheta świecki w szkołach podstawowych w Wesołej, Kosztowach i Katowicach. Władze oświatowe nie chciały uznać go za nauczyciela, mimo że Kuria Biskupia w Katowicach skierowała go do nauki religii. Ze względu na pozbawienie go praw publicznych i obywatelskich praw honorowych nie mógł powrócić do seminarium. Dopiero w 1958 roku podjął dalsze studia teologiczne w WSD we Wrocławiu. 24 czerwca 1962 w katedrze wrocławskiej pw św. Jana Chrzciciela przyjął święcenia prezbiteratu z rąk abp. Bolesława Kominka, późniejszego kardynała.

Po święceniach jako wikariusz pracował w Żarach (1962–1963), Namysłowie (1963–1964), Wałbrzychu (1964–1966), Kudowie Zdroju (1966–1969) i Wrocławiu (1969–1972). W 1972 roku został proboszczem nowo erygowanej parafii Najświętszej Maryi Panny Różańcowej w Kiełczowie na obrzeżach Wrocławia, w której przejął protestancki kościół. Odnowił najpierw jego wnętrze i wyposażył go w tabernakulum, organy, posadzkę, ławki i urządził prezbiterium w duchu liturgii posoborowej. Wreszcie wybudował probostwo, remontował kościół na zewnątrz: dach, wieżę i elewację. Połączył też cmentarz poniemiecki z polskim w jeden cmentarz parafialny.
W tym czasie był nieustannie inwigilowany i represjonowany, m.in. podsłuchiwano jego kazania i rozmowy telefoniczne, odmawiano mu wydania paszportu, utrudniano rozpoczęcie budowy plebanii i cofnięto wydane uprzednio pozwolenie na budowę pomieszczeń gospodarczych. Wydział Wyznań w Zielonej Górze szykanował go za kazanie, w którym dopatrzono się wątku politycznego. Wielokrotnie namawiano go do wyjazdu do Francji.
Jednakże przede wszystkim organizował życie parafialne i religijne. Wielką role odegrały tu grupy liturgiczne i modlitewne oraz ruchy młodzieżowe. W intergracji społecznej i kulturowej zachęcał wiernych pochodzących z różnych stron Polski, aby ujawnili i zachowali swój religijny folklor. Ks.Jan Gdak był w Parafii Najświętszj Maryji Panny Różańcowejw Kiełczowie pierwszym proboszczem i pełnił tę funkcję przez 30 lat ( 1972-2002).

W 1994 roku w Papieskim Fakultecie Teologicznym we Wrocławiu uzyskał tytuł magistra teologii na podstawie pracy „Życie religijno-moralne wiernych na terenie parafii Kiełczów w latach 1945–1994”, napisanej pod kierunkiem ks. prof. dr. hab. Józefa Swastka.
Z powodu choroby zrezygnował z prowadzenia parafii i 25 czerwca 2002 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał w domu rodzinnym w Imielinie. Od 2002 roku pozostawał w leczeniu w Instytucie Onkologii w Gliwicach.

W sierpniu 2002 roku ks. Dziekan Józef Przybyła delegował Go do posługi duszpasterskiej w 40-to łóżkowym Oddziale Rehabilitacji Narządu Ruchu w Lędzinach, gdzie mimo postępującej choroby brał czynny udział w powstaniu Kaplicy pw św.Ojca Pio; sprawował tą posługę przez 11 lat. Swoją ostatnią Mszę św. w Kaplicy oprawił 23 września 2012 r.

Ks. Gdak był członkiem i kapelanem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Oddziału Wrocławskiego. W 1998 roku Zarząd Główny tego związku nadał mu Dyplom Uznania i przyznał Krzyż Więźnia Politycznego 1939–1956. W 2001 roku za działalność w związku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej awansował go do stopnia podporucznika WP. W 2002 roku metropolita wrocławski kardynał Henryk Gulbinowicz odznaczył go tytułem Honorowego Kanonika Prześwietnej Kapituły Kolegiackiej Świętego Krzyża.
Postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 5 grudnia 2007 roku ks. Jan Gdak został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Order wręczono 8 grudnia 2007 roku w auli Oratorium Marianum na Uniwersytecie Wrocławskim. Wręczenia dokonał w imieniu Prezydenta RP prof. Andrzej Stelmachowski w czasie uroczystości 30-lecia Studenckiego Komitetu Solidarności.

Ks. Gdak zmarł 26 kwietnia 2013r. w domu rodzinnym w Imielinie, w wieku 82 lat, po 51 latach kapłaństwa. Pogrzeb odbył się we wtorek, 30 kwietnia 2013r. o godz. 10.30 w kościele pw. Matki Bożej Szkaplerznej w Imielinie (woj. śląskie). Mszy przewodniczył J.E Arcybiskup Marian Gołębiewski, w koncelebrze brało udział wielu księży. W uroczystościach pogrzebowych wzięli udział parafianie wraz z liczną delegacją z Kiełczowa, oraz przedstawiciele władz lokalnych.

Bibliografia:

E. Długajczyk, Tajne Harcerstwo Krajowe – Szeregi Wolności w Lędzinach 1948-1953, [w:] Widziane z Górki Klemensowej, t. 7, Lędziny 1994, s. 44;

J. Gdak, Wspomnienia z więzienia w zamku w Nowym Wiśniczu, [w:] Po ziemi naszej roześlem harcerzy… Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku, red. K. Heska – Kwaśniewicz, Katowice 2007, s. 184-195, s. 273-279;

K. Heska-Kwaśniewicz, Harcerze z tamtych lat, „Śląsk. Miesięcznik Społeczno-Kulturalny” 2004, nr 5;

J. Pudełkowa, Z życia szkoły: Tragiczne dzieje Harcerzy w latach 1948- 1953, w: 75-lecie Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki w Mysłowicach, Mysłowice 1997, s. 39;

Wolność Przyszła Później – kombatanckie biografie więźniów politycznych PRL, red. E. Tuźnik, Wrocław 1997, s. 83.

D.Walencik, Osoby duchowne i konsekrowane pochodzące z Parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Imielinie,

Z Dziejów Imielina, Imielin 2005 s. 16-18.

Kronika Kaplicy św. Ojca Pio w Oddziale Rehabilitacji w Lędzinach

Strona internetowa IPN/http://katalog.bip.ipn.gov.pl/

Kliknij i odsłuchaj tekst!